Chủ Nhật, 6 tháng 3, 2016

một xã hội coffee bên dòng sông Seine

Paris nổi danh với tên gọi Kinh Đô Ánh Sáng, là một trung tâm văn hóa của thế giới và cũng là một trong các điểm du lịch đáng để đi nhất. Nó với trong mình các hoạt động rộng rãi về tài chính, kinh doanh, chính trị và dụ lịch đã làm Paris vươn lên là 1 trong các trung tâm trung chuyển lớn nhất trên thế giới và được coi như 1 trong bốn thành phố toàn cầu.

552044_409580339091022_230561092_n

Để hiểu về 1 thành phố nào, bạn hãy lân la ở các quán cà phê. Thưởng thức cuộc sống đang diễn ra hối hả không tính kia, bên ly cà phê là một trong những cách rất hay ho và thú vị. Địa danh vật dụng hai của châu Âu, sau Venice – Italy, phải cần kể đến là cảng Marseilles, Pháp: cà phê đã được nhập khẩu và chuyển cảng tại đây. Từ năm 1669, cà phê Thổ Nhĩ Kỳ mới vươn lên là hàng hóa thời thượng tại Paris, nhờ những thủy thủ và thương nhân từ Marseilles mang lại. Thực ra trong tổng sản lượng khoảng 1.9 tấn cà phê Mocha (từ Ai Cập) đến cảng Marseilles thì chỉ với 1 phần ba được với về Paris để bán lẻ cho người tiêu dùng, còn lại đều được tái xuất khẩu sang miền Bắc nước Ý, Thụy Sĩ và các quốc gia Bắc Âu khác. Tuy nhiên, Marseilles khi đó chỉ là cảng xuất nhập khẩu cà phê mà thôi – cho tới năm 1671 thì cửa hàng kinh doanh café bột thứ nhất mới được khai trương tại thành phố cảng này.

Tháng 7 năm 1669, đại sứ Soliman Aga của vua Thổ Nhĩ Kỳ (Mehmet đệ Tứ) đến Paris để yết kiến nhà vua Louis XI V. Tuy nhiên nhà vua Pháp chẳng đếm xỉa gì đến ông đại sứ này trong thời gian khá dài – còn vị đại sứ vẫn kiên nhẫn: ông ta thuê 1 dinh cơ hoành tráng, sang trọng ngay trong thủ đô Paris để hàng ngày đón tiếp phổ biến nhân vật danh tiếng của nước Pháp. Aga tiêu dùng cà phê trong các tách sứ để chào đón khách. Ai cũng muốn được thử thức uống này và ông ta tiếp xúc được có vô số nhân vật quan trọng của nước Pháp – đàn ông cũng như phụ nữ. Giới tinh hoa Pháp tiếp xúc có cà phê lần đầu thông qua kênh này. đến năm 1672, 1 người Armenia tên là Pascal đến nước Pháp và khai trương quán café đầu tiên tại Paris. Từ sau đấy trở đi, hàng loạt quán khác mọc lên nhanh chóng. Tuy nhiên tới năm 1695 thì cảnh sát Pháp tuyên bố "quán café thường là nơi tụ tập của bọn trộm cắp, lừa đảo và những tên chơi bời khác", vậy nên chúng nên tuân thủ chế độ "giờ giới nghiêm".

Quán café xuất ngày nay Pháp từ thế kỷ 17. Ban đầu các trang thứ tiêu dùng trong quán của người Pháp là các dụng cụ của phương Đông được "địa phương hóa": ví dụ như thiết bị rang ko chỉ là những cái chảo mà được thay đổi thành dạng hình trụ, khiến bằng thiếc hay đồng thau, không dùng ngọn lửa để khiến cho nóng mà tiêu dùng khá nước hay khí gas. Đơn vị nức tiếng nhất của nước Pháp trong việc phân phối các trang vật dụng cà phê là hãng Peugoet (1840). các dụng cụ dạng truyền thống vẫn được dùng trong các hộ gia đình mãi đến những năm 1920. Thậm chí những cối xay cà phê tiêu dùng tay, làm bằng gỗ vẫn có thể được chọn thấy tại các ngôi nhà riêng trong các năm 1960, sở hữu ngăn kéo hình hộp.

399579_409580199091036_1478767059_n

Thành ngữ Pháp có câu "cà phê nấu sôi là cà phê đã hỏng: café bouillu, café foutu" và thực tế cho thấy họ đã biết pha chế theo cách thức khéo hơn: thay vì nấu bột cà phê trong nước sôi thì họ chỉ ngâm chất bột, vì vậy bảo quản được hương vị. bí quyết pha chế này với thể được coi là "cuộc cách mạng nhung" trong ngành cà phê Pháp từ năm 1710, mang sự xuất hiện của bình và túi lọc. Bột cà phê được cho vào túi, sau ấy nước sôi được tưới lên. đến sắp 100 năm sau, Jean Bapstite de Belloy đã cống hiến 1 phát minh quan trọng hơn: phin cà phê. Nước sôi được rót từ trên chảy xuống, giọt cà phê chảy nhỏ giọt xuống tách ở dưới cùng. Nguyên bản dụng cụ pha chế kiểu nhỏ giọt này khiến cho bằng thiếc, sau ấy được biến tấu thành nguyên liệu sành sứ. cách này được gọi là De Belloy: dụng cụ pha phin bằng sứ, mang lỗ vô cùng nhỏ để nước sôi chảy qua cà phê bột. bây giờ những dụng cụ này vẫn còn được tiêu dùng.

Người ta tin rằng đại văn hào Balzac, người dùng khoảng 50 tách cà phê mỗi ngày, cũng áp dụng cách pha chế De Belloy nhắc trên. Trong tác phẩm văn học Traité des excitants modernes (1839), tạm dịch những điều ký thú, Balzac đã viết "khi cà phê được pha chế trong phin sành sứ theo dạng De Belloy, người ta với thể sử dụng nước lạnh để pha và dường như cà phê pha bằng nước lạnh còn ngon hơn so có dùng nước sôi. Đại văn hào hình như bị cà phê "ám ảnh" mới mang thể viết được các kiệt tác bằng tiếng Pháp, trong đó mang tác phẩm Eugenie Grandet có nhân vật Charles đã hướng dẫn người dì của anh ta pha cà phê bằng bình Chaptal. Bình pha cà phê Chaptal thực ra cũng là biến thể của De Belloy mà thôi, theo đấy người ta sử dụng hạt cà phê Mocha trộn lẫn sở hữu các hạt Bourbon và Martinique được xay nhuyễn. Balzac là người sành điệu về cà phê, ông dành thời gian cả ngày trời để chọn sắm cho đúng những loại hạt thích hợp.

Vua Louis XV cũng là người sành cà phê, chỉ thưởng lãm cái cà phê được trồng từ Verseilles trong các nhà kính dành riêng cho cây cà phê của ông. Nhà vua còn tự mình rang xay cà phê trong các loại chảo và cối bằng vàng. Danh sách các người quý tộc Pháp yêu cà phê còn dài nữa: Madame de Pompadour, Fontenelle, Voltaire, Jean-Jacques Rousseau và Napoleon… Còn giới bình dân cũng tiếp cận được cà phê bắt đầu từ năm 1736, khi hạt cà phê được gieo trồng từ miền Tây Ấn độ đã bắt đầu được nhập khẩu vào Pháp. Đây là mẫu hạt mới cần chi phí rẻ hơn, kích thích sử dụng cà phê cao hơn. Cà phê dần dần thay thế cho món súp trong bữa ăn sáng của dân Pháp. Hiện tượng này được ghi lại trong tờ báo La Vie privee des Francaise (1782) như sau: "tại diện tích thị trường của Pháp, người ta đã thấy những phụ nữ đi bán cà phê sữa nóng trên khắp những con phố."

Trong thế kỷ 19, công nhân Pháp uống cà phê để chống lại cơn đói và lạnh. Tác kém chất lượng Emile Zola trong tiểu thuyết Germinal đã mô tả: đối sở hữu những người thợ mỏ tại miền bắc nước Pháp lúc ấy thì vai trò của cà phê ko thua sút gì so có bánh mỳ. Tương tự như vậy, tác giả Pierre Jakez-Helias trong cuốn The Horse of pride (tạm dịch: Chú ngựa vinh quang) cũng mô tả "những phụ nữ Breton sở hữu thể sắm cà phê bằng toàn bộ giá, cả làng sẽ thơm nức mùi cà phê và ai nấy đều dễ thở hơn." Quả thật cà phê đã trở nên 1 truyền thống sâu sắc của dân Pháp. Người dân Pháp đến sở hữu nhau bên bàn cà phê.

553707_409580395757683_554545248_n

Trung tâm của cà phê Pháp là Paris, nơi đây quy tụ phần lớn nhân vật trí thức, văn nghệ sĩ và cả chính trị gia. Như đã kể ở phần trên: Pascal là người đàn ông thứ nhất mở quán cà phê tại Paris và mặc dù sau đó ông này phá sản nhưng đã khơi mào cho hàng loạt quán café khác có mặt trên thị trường. Chủ mang của chúng thời bấy giờ thường là người Armenia, Syria hoặc Hy Lạp. 1 đặc điểm đáng chú ý về những quán café Pháp trong công đoạn này là: chúng thường không tồn tại lâu bởi vì người ta đánh đồng quán café sở hữu các quán rượu phải chăng tiền, bình dân và quý khách tiêu dùng cà phê ko muốn bị coi là những "khách nhậu" bình dân như vậy.Họ e ngại vào quán café.

Người đầu tiên hiểu được vai trò của thể tích quán café là một người Pháp gốc Sicille tên là Francesco Procopio dei Coltelli, tới Pháp khi mới 20 tuổi. Năm 1672, khi 22 tuổi, anh chàng này đã đi khiến thuê trong quán café của Pascal và tới năm 1686 anh sắm hẳn 3 căn nhà nhỏ liền kề nhau trên phố Fosse-Saitn-Germain, đập bỏ những vách tường ngăn cách để thiết kế quán cà phê Procope: vô cùng trangtrọng có kính trang trí, bàn đá cẩm thạch. Vị trí quán này đối diện mang rạp hát Jeu de Paume và bí quyết vài bước chân so mang rạp Odeon. Thế là quán café này nhanh chóng vươn lên là nơi tụ tập của thanh thiếu niên, các nhà viết kịch, diễn viên và nhạc sĩ. Phụ nữ ngại vào quán cũng vẫn được phục vụ: họ cứ ngồi trên xe ngựa, nhân viên sẽ mang cà phê ra tận nơi.

558283_409580292424360_454200896_n

Quán Procope tồn tại khá lâu. Sang thế kỷ 18, khi phong trào Khai sáng lan rộng tại nước Pháp thì nơi này tập trung được đông đảo nhân vật nổi tiếng: Buffon, Diderot, Rousseau và cả D'Alembert (với ý tưởng về Bách khoa toàn thư). đó là chưa nói đến Voltaire, Fontenelle, Condorcet và Crebillon. Thành công của quán này khơi nguồn cảm hứng cho nhiều quán café khác có mặt trên thị trường và tính đến năm 1720 thì Paris đã với hàng trăm quán.

Quán café thực sự là nơi chốn đóng vai trò chất xúc tác cho phương pháp mạng Pháp. Quán La Regence và Mecanique là những nơi mà những nhà khai sáng tụ tập và tranh luận với nhau. đa số các quán này đều đã ko còn tồn tại tới bây giờ.

1 sự kiện đáng để ý sau cùng: tháng Bảy, ngày 12 năm 1789 tại quán café De Foy, Bộ trưởng Tài chính Pháp khi ấy là Jacques Necker bị bãi nhiệm và Camille Desmoulins đã tranh thủ kích động quần chúng đứng lên vũ trang chống lại nhà vua. các hành động sau đó là lịch sử.

Trong thế kỷ 19 nước Pháp chứng kiến hiện tượng: số đông người thuộc tầng lớp lao động bình dân Paris đã trở thành chủ quán café, khi thành phố xuất hiện thêm rộng rãi đại lộ và các nhà hát Opera. Giới tư sản nước Pháp hay tụ tập tại những quán trên đường Tortoni, hoặc góc ngã tư Italiens – Taibout. các ai mang vấn đề về danh dự có thể hẹn đối thủ để đấu tay đôi tại các quán café như thế này, trong các phòng riêng. không chỉ với cà phê, rộng rãi quán còn mang bàn bi-da cho khách giải trí. cái hình cà phê bi-da này trước tiên xuất hiện tại Grand Café năm 1895. Đây cũng là nơi đầu tiên trình chiếu 1 thể mẫu phim hoạt hình sơ khai nhất, trong ấy những tấm ảnh được đi lại nhanh để tạo thành sự di chuyển. Về sản phẩm cà phê, ngoại trừ những chiếc truyền thống như cà phê đen, cà phê sữa thì các quán của Pháp cũng phục vụ những biến thể khác: cà phê pha có rượu cognac hay rượu mạnh, được gọi là gloria. loại rượu rộng rãi nhất được pha chung có cà phê khi bấy giờ là rượu Calvados đến từ Normandy, vì vậy thức uống sở hữu tên café-calva.

216057_409580509091005_319970756_n

Sang thế kỷ 20, quán café của Pháp là nơi tập trung phổ biến văn nghệ sĩ và các nhà trí thức, học thuật. những tên tuổi mang thể nói đến là Guillaume Apollinaire, Andre Breton, John Dos Passos, Ernest Hemmingway, và Pablo Picasso. Sau Thế chiến II , quán Saint-Germain des Pres phát triển thành trung tâm văn chương của đất nước. Tác nhái Leon Paul Fargue viết trong quyển Độc hại: "thời đại của chúng ta vẫn coi quán café là 1 trong những thứ tương tự như hộp đêm, quán rượu và chúng là điều khó chịu nhất đối mang hầu hết thể chế của nước Pháp…"

ngày nay Pháp sở hữu khoảng 70 ngàn quán café chuyên dụng cho 5 triệu người khách mỗi ngày. Số lượng này đang mang xu thế giảm, lúc mà thói quen dùng thức ăn nhanh tăng trưởng hơn và người ta thích ngồi tại nhà thay vì ghé vào quán café để gọi 1 ly cà phê đen. Dân Pháp ngày nay thích sắm cà phê và những dụng cụ, rồi tự tạo cho mình dung tích quán ngay tại nhà riêng.

488290_409580642424325_41016048_n

Trong quán café cũng như tại nhà riêng, người ta đều muốn thưởng thức trang bị cà phê sắp giống như espresso Italy. trường hợp là tại nhà, họ bằng máy pha cà phê cỡ nhỏ, dùng hơi nước nóng và những thiết bị pha chế sữa cho cà phê capuchinno. Tuy nhiên trong quán café thì người ta khó với thể sở hữu một tách espresso hoàn hảo đúng kiểu Ý: cách pha chế chẳng hề là đơn giản. Thêm vào ấy, trang vật dụng pha chế cà phê của người Pháp cũng không ưu việt như của người Đức. Nguyên nhân của hiện tượng này là: Pháp chịu đa dạng ảnh hưởng tiêu cực, với tính truyền thống trong việc thưởng lãm cà phê. đầu tiên, do thừa hưởng lối rang quá đen của Trung Đông mà người Pháp đã không thể giữ được hương vị thật của cà phê. vật dụng hai, người Pháp còn có truyền thống pha chung cà phê có cây rau diếp xoăn (chicory) bắt buộc vị cà phê bị mất nhiều. Nguyên nhân trang bị ba là do kinh tế: trong cuối thế kỷ 19 kéo dài đến thập niên 1960, thị trường nội địa của Pháp xuất hiện nhu cầu cà phê thiết bị cấp sở hữu hạt cà phê Robusta nhập khẩu từ những thuộc địa châu Phi. Vậy là 1 lần nữa đất nước này lại nảy sinh nhu cầu đối với sản phẩm giá thấp, đảm bảo rẻ. Hậu quả là thị trường Pháp hiện diện một lượng to café au lait với hơn 1 nửa lượng cà phê nhân là robusta. tới thời điểm hiện nay thì các nhà rang xay Pháp mới bắt đầu chọn kiếm các hạt arabica tuyệt hảo để có sản phẩm cà phê đúng.